บทเสภาสามัคคีเสวก ตอน สามัคคีเสวก

ประการหนึ่งพึงคิดในจิตมั่น          ว่าทรงธรรม์เหมือนบิดาบังเกิดหัว
ควรเคารพยำเยงและเกรงกลัว          ประโยชน์ตัวนึกน้อยหน่อยจะดี

หมายถึง สิ่งหนึ่งที่เราควรมีไว้ในจิตใจคือ พระเจ้าแผ่นดินเปรียบเสมือนพ่อบังเกิดเกล้าที่เราควรเกรงใจและเคารพนับถือ เราต้องไม่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัวมากเกินไป 
-----------------------------------------------------------
ควรนึกว่าบรรดาข้าพระบาท          ล้วนเป็นราชบริพารพระทรงศรี
เหมือนลูกเรืออยู่ในกลางหว่างวารี           จำต้องมีมิตรจิตรสนิทกัน

หมายถึง ควรนึกว่าพวกเราก็เป็นข้ารับใช้ของพระเจ้าแผ่นดินคนหนึ่งเหมือนลูกเรือที่ อยู่ในเรือกลางทะเลจำเป็นที่จะต้องมีความสามัคคีต่อกันและกัน 
----------------------------------------------------------
แม้ลูกเรือเชื่อถือผู้เป็นนาย         ต้องมุ่งหมายช่วยแรงโดยแข็งขัน
คอยตั้งใจฟังบังคับกัปปิตัน          นาวานั้นจึงจะรอดตลอดทะเล

หมายถึง ถ้าลูกเรือเชื่อฟังกัปตันก็จะต้องช่วยกัปตันอย่างแข็งขัน ต้องตั้งใจฟังคำสั่งของกัปตันเรือก็จะรอดไปถึงจุดหมาย 
------------------------------------------------------
แม้ลูกเรืออวดดีมีทิฐิ         และเริ่มริเฉโกยุ่งโยเส           
เมื่อคลื่นลมแรงจัดซัดโซเซ         เรือจะเหล่ระยำคว่ำไป

หมายถึง แต่ถ้าลูกเรือไม่เชื่อฟังกัปตันและเริ่มแตกคอกัน เวลาคลื่นลมแรงเรือก็จะโคลงเคลง ต่อมาเรือก็จะจม 
---------------------------------------------------
แม้ต่างคนต่างเถียงเกี่ยงแก่งแย่ง          นายเรือจะเอาแรงมาแต่ไหน
แม้ไม่ถือเคร่งคงตรงวินัย          เมื่อถึงคราวพายุใหญ่จะครวญคราง

หมายถึง ถ้าลูกเรือมัวแต่ทะเลาะกัน กัปตันก็จะไม่มีกำลังมาต่อสู้ ถ้าไม่เคร่งครัดต่อกฏระเบียบเวลาที่เกิดภัยอะไรขึ้นจะเดือดร้อน
---------------------------------------------------------
นายจะสั่งสิ่งใดไม่เข้าจิต          จะต้องติดตันใจให้ขัดขวาง
จะยุ่งแล้วยุ่งเล่าไม่เข้าทาง          เรือก็คงอับปางกลางสาคร

หมายถึง กัปตันสั่งอะไรก็ไม่ฟังพอถึงเวลาก็มีข้อขัดแย้งต่อมาก็จะเกิดเหตุการณ์วุ่นวายขึ้น ในที่สุดเรือก็จะล่มกลางทะเล 
---------------------------------------------------------
ถึงเสวีที่เป็นข้าฝ่าพระบาท          ไม่ควรขาดความสมัครสโมสร
ในพระราชสำนักพระภูธร          เหมือนเรือแล่นสาครสมุทรไทย

หมายถึง ถึงจะเป็นข้ารับใช้ของพระเจ้าแผ่นดินก็ไม่ควรขาดความสามัคคีปรองดองกัน เหตุการณ์ในพระราชสำนักก็เปรียบเสมือนเรือที่แล่นอยู่ตามทะเลมหาสมุทร 
----------------------------------------------------------
เหล่าเสวกตกที่กะลาสี          ควรคิดถึงหน้าที่นั้นเป็นใหญ่
รักษาตนเคร่งคงตรงวินัย          สมานใจจงรักพระจักรี

หมายถึง เหล่าข้าราชการในราชสำนักก็เหมือนเป็นกะลาสีควรให้ความสำคัญกับหน้าที่ที่ ต้องทำเป็นหลัก ปฏิบัติตนตามกฏตามระเบียบวินัยอย่างเคร่งครัดและสามัคคีจงรักภักดีต่อพระ เจ้าแผ่นดิน 
-------------------------------------------------------
ไม่ควรเลือกที่รักมักที่ชัง          สามัคคีเป็นกำลังพลังศรี
ควรปรองดองในหมู่ราชเสวี           ให้สมที่ร่วมพระเจ้าเราองค์เดียว

หมายถึง ไม่ควรแยกฝ่ายเลือกที่จะเคารพเชื่อฟังใคร ควรที่จะสามัคคีปรองดองกันในหมู่ข้าราชการเพื่อเป็นพลังในการทำความดีให้สม กับที่มีพระเจ้าแผ่นดินพระองค์เดียวกัน